Hội thảo diễn ra ba ngày từ ngày 23 – 25/5/2022 tại Trung Tâm Mục Vụ Đà Lạt - 51A Vạn Kiếp - Phường 8 - Thành phố Đà Lạt. Tham dự hội thảo có 84 đại diện của năm tổ chức: CSDM (Trung Tâm Vì Sự Phát Triển Bền Vững Miền Núi); DWC (Trung Tâm Hỗ Trợ Sự Phát Triển Vì Phụ Nữ Và Trẻ Em); CEPHAD (Trung Tâm Y Tế Công Cộng Và Phát Triển Cộng Đồng); Caritas Phan Thiết và Caritas Đà Lạt. Ngoài ra buổi hội thảo này còn có sự tham gia của Caritas Long Xuyên, NTFP-EP (Chươg trình Lâm Sản Ngoài Gỗ Việt Nam) và một số khách mời. Hội thảo diễn ra với sự đồng hành và hỗ trợ của cô Elizabeth Cruzada - Tư vấn viên của Misereor về PLD (People Led Develoment).
Mục đích của buổi hội thảo là: Kết quả nghiên cứu có sự tham gia của nông dân tại các cộng đồng Dân tộc thiểu số được chia sẻ và xây dựng kế hoạch chiến lược cho diễn đàn trao đổi học hỏi cho nông dân Việt Nam(VFLEP).
Khai mạc buổi hội thảo, cha Gioan Bosco Hoàng văn Chính – Giám Đốc Caritas Đà Lạt, đã có lời cám ơn Misereor đã đồng hành với 5 tổ chức suốt 2 năm qua và lời chúc hội thảo diễn ra thành công tốt đẹp, đạt được các mục tiêu đã đề ra.
Tiếp đến, phần trình bày tổng quan dự án và báo cáo kết quả thực hiện PAR tại 16 thôn trong 6 tỉnh Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Thanh Hóa, Bình Thuận và Lâm Đồng. Trong 2 năm qua mặc dù Covid 19 gây nhiều cản trở nhưng tất cả các tổ chức đã vượt qua những khó khăn đó để hoàn thành nghiên cứu cùng với các cộng đồng của mình.
Buổi hội thảo gồm có 2 phần chính: Chia sẻ các câu chuyện thực hiện PAR do chính nông dân trình bày lần lượt thu hút sự quan tâm của các tham dự viên. Câu chuyện:
1. Xử lý rác thải tại thôn Mỏ Sắt
2. Mô hình rau màu hữu cơ bản Đăm
3. Xây dựng tổ chức cộng đồng Đưng K’ Nớ
4. Mô hình lúa Phan Thiết
5. Mô hình sinh kế thôn Bo Thượng
6. Mô hình vườn rừng Bùi Farm
Các câu chuyện này lôi cuốn người nghe vì đây là những mô hình đã và đang làm bởi chính những người nông dân chứ không phải từ một kỹ sư nông nghiệp hay một nhà khoa học nào khác. Từ những người nông dân chân lấm tay bùn trải qua bao vất vả, lời ra tiếng vào để làm ra sản phẩm đặc trưng của vùng miền.
Chia sẻ của cô Bess sau khi nghe các cộng đồng trình bày kết quả mà họ đạt được khi áp dụng phương pháp PAR: việc chúng ta cùng nhau đi trên con đường phát triển tự dân khi làm việc cùng nhau, có người đưa ra ý tưởng nhanh, phát biểu nhanh nhưng chúng ta cần lắng nghe và làm chung với nhau, chờ nhau cùng đi. Nguyên tắc 1: lợi ích chung, chọn điều tốt nhất cho cộng đồng, làm sao suy nghĩ những điều tốt nhất cho cộng đồng bản địa. Nguyên tắc 2: áp dụng, đưa ra mục đích muốn đạt được. Việc nông dân ngồi lại cùng nhau thành lập những nhóm nông dân, có chung mối quan tâm hay có chung sở thích và dám làm, đã tạo ra những con đường riêng, tạo ra nhiều thay đổi cho cuộc sống của cá nhân và cộng đồng.
Xây dựng diễn đàn VFLEP với mục đích: Trao đổi học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm tại các cộng đồng về Nông nghiệp sinh thái (NNST). Tạo động lực thay đổi và nâng cao năng lực cho những thành viên tham gia diễn đàn. Thúc đẩy hỗ trợ các ý tưởng, sáng kiến cộng đồng hướng đến NNST.
Các tham dự viên sau khi thảo luận đã đưa ra các chủ đề mình quan tâm như: Bảo tồn giống bản địa, khôi phục văn hóa truyền thống, cải tạo đất, mô hình vườn rừng, kĩ thuật chăn nuôi… Xây dựng lộ trình thực hiện và nội dung diễn đàn trong 3 năm tới.
Xen kẽ trong ba ngày hội thảo là phần chia sẻ sản phẩm bản địa mà các cộng đồng đem đến giới thiệu như miến dong Cao Bằng, cà phê Đinh Trang Hòa, mật ong rừng Phan Sơn…
Giờ chia sẻ hạt giống nhộn nhịp và sôi nổi giống như một phiên chợ thu nhỏ vì nông dân đều đem hạt, cây củ giống đến chia sẻ. Yên Bái có cải Mèo, nếp Tú Lệ. Lạng Sơn có lúa bào thai, khoai mán. Thanh Hóa đem đến củ khoai môn ruột vàng. Phan Thiết có lúa mẹ, các loại đậu xanh, đỏ, đen. Đà Lạt có dưa leo, bí đỏ, cẩm lai… Từng người nhận hạt giống mà mình yêu thích và muốn gieo trồng trên mảnh đất của chính mình. Nông dân Yên Bái chọn đậu đen xanh lòng từ Phan Thiết, Caritas Long Xuyên nhận hạt dưa từ Kim Bôi…
Những kế hoạch đã được đề ra, những hạt giống đã được trao tay giờ chỉ còn chờ những người nông dân quyết tâm thực hiện sao cho những kế hoạch ấy thành hành động cụ thể và những hạt giống ấy sinh hoa kết trái. Những bước đi cùng nhau trên con đường phát triển tự dân để hướng đến nông nghiêp sinh thái.
Bài viết: Tuyết Trâm - Hình ảnh: Khuya Cil